Zonnewiel - literatuur en links

Literatuur en links over het zonnewiel, zonnerad en de zes- en achtpuntige ster.

Onderstaande literatuur is in eerste instantie gevonden over dit onderwerp. Of deze auteurs de meest relevante zijn en hun oordeel onbetwist is, kan niet worden beoordeeld. Commentaar en suggesties over de houdbaarheid van de hier verkondigde stellingen, interpretaties of hypotheses zijn van harte welkom en zullen worden meegenomen. Reacties graag naar info[AT]vanbatenborgh.nl.

Literatuur selectie:

Boerderijen kijken in Winterswijk, blz. 123-142, (zie onder: Geveltekens en ornamenten), Wim Scholtz, Willem Wilterdink, 3e dr.; Winterswijk 1983.
Chronologie der "Feuer-Räder"
Church Symbolism 1938, An Explanation of the more Important Symbols of the Old and New Testament, the Primitive, the Mediaeval and the Modern Church, F. R. Webber, Kessinger Publishing, 2003
Das Speichenrad als symbol des Mondes und der Zeit in Keltische Daseinsdeutung und die Latènekunst
De Cultus van Sol Invictus. Een vergelijkende studie tussen keizer Elagabal (blz. 218-222) en keizer Aurelianus (270-275), P. Devlaminck, diss. Universiteit Gent, 2003-2004.
De extra dimensie van het platteland: sporen van magie, volksgeloof en volksgeneeskunst in het oosten van Nederland / Bornebroek, Jan. - De Heurne : Geunhuis Producties, 2012.
De Geheime taal van symbolen, David Fontana, Triton Art, 2010, blz. 129, 131
De vergeten beeldentaal van Jheronimus Bosch, ’s-Hertogenbosch, Eric de Bruyn (2001)
Deutsche Mythologie, 1854, Jacob Grimm
Die babylonischen Kudurru-reliefs: Symbole mesopotamischer Gottheiten, Ursula Seidl, Saint-Paul, 1989
Folklore in het dagelijks leven, Ton de Joode, 1977.
Gebrandschilderd glas. Van middeleeuwse vensters tot moderne kunst. Virginia Chieffo Raguin, Mary Clerkin Higgins, Ger Boer, Jaap Verschoor, Atrium, 2004
Gevel- en stiepeltekens in Twente en de Achterhoek, Dr. Everhard Jans, Aprilis | november 2008.
Gewapend met Chi-Rho. Ontwikkeling van gebruik en betekenis van het Chi-Rho teken. Gerja Koldenhof. Masterscriptie Universiteit Utrecht, 2005.
Heilig en Profaan. 1000 laatmiddeleeuwse insignes uit de collectie H.J.E. van Beuningen; H..E. van Beuningen, A.M. Koldeweij,
Iconen, Fascinatie & werkelijkheid, K. Onasch en A. Schnieper, Uitgeverij Lanno/Kok, 1995
Ikonen, O. popova e.a. , uitgeverij Tirion, 1998
Keltische Daseinsdeutung und die Latènekunst. Untersuchungen über die bildliche Umsetzung der inselkeltischen Mythologie und der keltischen Daseinsdeutung in der Latènekunst anhand von österreichischen Funden, 1998, Susanna Berndt.
‘Laatmiddeleeuwse insignes. Verzamelgeschiedenis en stand van onderzoek, cultuurhistorische aspecten’, A.M. Koldeweij, in: A.M. Koldeweij, A.M. Willemsen (eds), Heilig en Profaan. Laatmiddeleeuwse insignes in cultuurhistorisch perspectief, Amsterdam 1995, p. 14-16.
Oude boerderijen in Achterhoek in Achterhoek en Liemers (Enschede 1983) blz. 56-91 (Wim Scholtz, 'Tekens, symbolen, ornamenten'), blz.. 76.
Oud-Achterhoeksch Boerenleven (1927), Hendrik Willem Heuvel
Palmpasen in Achterhoek en Liemers, Vincent Dame, in: Volkscultuur , tijdschrift over tradities en tijdsverschijnselen jaargang 4, nummer 3-4, 1987, Stichting Informatiecentrum Volkscultuur, Utrecht.
Konschitzky, Walther, Sonnenrad und Lebensbaum. Banater Giebelhäuser und ihre Ornamentik. 47 Beiträge, in “Neuer Weg”, Bukarest, vom 7.07.1981 bis 12.03.1982.
Ornamenten van huis en hof, deel I en II, J. H. Kruizinga, 1963, C.A.J.van Dishoeck
Pelgrimstekens op perkament. Originele en nageschilderde bedevaartssouvenirs in religieuze boeken (ca. 1450-ca. 1530). dr. Hanneke van Asperen, 2009.
Reallexikon Der Assyriologie, Band 5, Erich Ebeling, Bruno Meissner, Walter de Gruyter, 1928
Religionsarchäologie: archäologische Beiträge zur Religionsgeschichte, Hermann Müller-Karpe, Verlag Otto Lembeck, 2009
Sidus Iulium - ein Komet verändert die Propaganda, Sternkieker der GvA Hamburg, Rüdiger Heinrich
Symbole mesopotamischer Gottheiten, Ursula Seidl, Saint-Paul, 1989
Symbolen en hun betekenis, J. Tresidder, The house of Books, 2000
Symbolenwijzer, Een praktische gids voor gedrukte tekens en symbolen, K.F. Treebus, Amsterdam University Press, 2007
't Heurt bi'j 't hoes. Veelbetekenende gevelversieringen in Oost-Gelderland, Winterswijk 1980, Wim Scholtz e.a.
The Church from the Circumcision: history and archaeology of the Judaeo-Christians. Studium Biblicum Franciscanum, Collectio Minor, n.2. Jerusalem.Bagatti, Bellarmino, 1984.
Trier / Augustusstadt der Treverer: Stadt und Land in vor- und frührömischer Zeit, 1984, Philipp von Zabern, blz: 262/263.
Tumult – debat, 'Jezus Christus = Julius Caesar', 28 november 2002, Voordracht van Francesco Carotta.
Tuugkisten in Oost-Nederland, Jans Everhard, Eiynck Andreas, Piepenpott Helmut,1994, Verhaag Oldenzaal
Unieke zilveren schaal uit vroege Middeleeuwen gevonden. 1 juli 2014
Untersuchungen über die bildliche Umsetzung der inselkeltischen Mythologie und der keltischen Daseinsdeutung in der Latènekunst anhand von österreichischen Funden. 2008, Susanna Berndt, blz. 362 e.v.
Van Anima tot Zeus: encyclopedie van begrippen uit mythologie, religie, alchemie, cultuurgeschiedenis en analytische psychologie. Lemniscaat Publishers, 2010 websites.
Volksgeloof en Volksleven, 1909, Hendrik Willem Heuvel
Wat steet doar op 't huus? Geveltekens in Oost-Nederland / Jan Bornebroek. De Heurne Geunhuis Producties, 2012.
Wikipedia (Nederlands, Deutsch, English)
Ziel en zaligheid: volksgeloof in Nederland en Vlaanderen, Frans Tervoort, 2007, blz. 24 ev.

Weblinks

Voordurende onderlinge culturele beinvloeding:

In 2011 bracht een groep kinderen van een Nederlandse middelbare school een bezoek aan het Tibettaanse Spituk klooster in noord India. Onder begeleiding van Global Exploration. Op de achtergrond staan twee van de acht gelukbrengende symbolen in het Boedisme (ashtamangala) afgebeeld, nl.: oneindige knoop (Endless Knot; shrivatsa) en het Dharma wiel (Wheel of Dharma).

Het achtspakige zonnerad en oneindige knoop zijn kennelijk symbolen met oeroude wortels.

Naschrift en onderwerp voor nader onderzoek

Dit onderwerp vraagt om een een nader regionaal onderzoek in bijv. de Achterhoek.

Wij kennen een heel spectrum van beeldtaal en gebarentaal dat iedereen direct snapt. Van de duim omlaag of de middelvinger omhoog, het vredesteken met de middel- en wijsvinger, het provoteken etc. De symbolen zijn uitnodigend, afwerend of zeer dubbelzinning.

De schilderijen van bijvoorbeeld Jheronimus Bosch staan vol met vergeten beeldentaal, die wij nu vaak niet meer herkennen. De oester is zo'n voorwerp. Salvador Dali kon er ook wat van.

Men vervangt vaak een beeld dat men niet meer begrijpt door een beeld dat men wel begrijpt. Zo wordt het gat in een ulebord, een uilenbord, een gat waar een uil zou doorvliegen!

Wat was nu - in de Achterhoek en Twente - de dominante beeldcultuur en beeldtaal in de publieke ruimte? In de periode van Romeinse tijd tot ca. de 17e eeuw. Welke symbolen waren gemeengoed en hoe veranderde dat in de loop van de tijd. Waren bepaalde symbolen gekoppeld aan specifieke subculturen? Welke betekenissen hadden deze symbolen in het persoonlijke en in het maatschappelijke leven. Hoe en wanneer verschoof dat? Hoe werden deze tekens in praktijk gebruikt? Was er bijvoorbeeld bij het gebruik van munten en vlaggen sprake van een (on) bewuste media- of propaganda-strategie van bestuurders of geestelijke leiders? Hoe werd ingespeeld op emoties, angsten en bijgeloof?

De beeldtaal is typisch een terrein waar je dwars door de verschilende disciplines als de bouwkunst, beeldhouwkunst, schilderkunst, meubelmakerij, keramiek, boekenillustratie, kunstnijverheid, heraldiek etc., zou moeten heenkijken.

Voor suggesties houden wij ons aanbevolen.

bijgewerkt: jan. 2015